WhatsApp, dünyanın en popüler mesajlaşma uygulamalarından biri. Milyonlarca kişi, arkadaşları, aileleri, iş ortakları ve diğer kişilerle iletişim kurmak için WhatsApp’ı tercih ediyor. Teşebbüs çalışanları tarafından bu denli aktif şekilde kullanılınca, Rekabet Kurumu’nun yerinde incelemelerde artık 2000’li yılların başındaki gibi faks mesajları ya da ajandaya alınan notlar yerine WhatsApp verilerini ayrı bir özenle incelemesine şaşmamak gerek. WhatsApp uygulamasını Kurum ve teşebbüs açısından önemli kılan yegâne unsur Rekabet ihlallerine ilişkin delillerin elde edilmesine olanak sağlaması değil. Bunun yanı sıra yerinde inceleme esnasında teşebbüs çalışanları tarafından silinen mesajlar nedeniyle yerinde incelemenin engellenmesi/zorlaştırılması cezasına da zemin hazırlıyor bu uygulamanın yaygın kullanımı.
Yerinde inceleme başladığı andan itibaren, incelenen cep telefonlarında yüklü bulunan WhatsApp uygulamasında mesaj silindiği tespit edilirse, bu durum incelemenin engellenmesi/zorlaştırılması olarak değerlendirilip idari para cezası uygulanmakta. Kurum uzmanları bu silme eylemlerini, inceleme esnasında kullandıkları mobil adli bilişim yazılımları sayesinde kolaylıkla tespit edebiliyor.
WhatsApp’ın 2020 yılında devreye aldığı “süreli mesaj” özelliği ise yerinde incelemenin engellenmesi/zorlaştırılması cezası bakımından işleri biraz daha komplike hale getiriyor. Süreli mesaj özelliği, adından da anlaşılacağı gibi, belirli bir süre sonra kendiliğinden silinen mesajlar göndermenizi sağlıyor. Bu özellik, gizlilik, güvenlik, depolama alanından tasarruf gibi gerekçelerle kullanılabiliyor. Bu sayede istediğiniz kişi veya grup sohbetine iletilen mesajların 24 saat, 7 gün ya da 90 gün sonra otomatik olarak silinmesini sağlayabiliyorsunuz. Otomatik silme özelliği, ilgili ayar aktifleştirildikten sonra iletilen mesajları kapsıyor.
Örneğin, birebir sohbetlerden birinde 24 saatlik süreli mesaj özelliğini bugün saat 10.00’da aktifleştirdiniz diyelim. Saat 10.30’da bu sohbet üzerinden arkadaşınıza attığınız mesaj yarın 10.30 otomatik olarak silinecek demektir. Buraya kadar herhangi bir sorun yok. Peki yarın Rekabet Kurumu yerinde incelemeye gelirse? İşler bu noktada biraz karışmaya başlıyor. Çünkü süreli mesaj özelliği kapatılsa dahi, ayar açıkken atılan mesajlar yine de ayarlanan süre bitiminde otomatik olarak siliniyor. Kurum perspektifinden bakınca yerinde inceleme başladıktan sonra silinen bir WhatsApp mesajı var gibi görünüyor. Dolayısıyla, ilgili mesaj silinme işleminin kullanıcı tarafından değil de süreli mesaj özelliği nedeniyle gerçekleştiğini ortaya koymak büyük önem kazanıyor.
Konunun teknik boyutunu incelemeden önce Kurulun yaklaşımını irdelemekte fayda var. Süreli mesaj konusunun ilk olarak, gerekçeli kararı 26.12.2023 tarihinde yayımlanan Vatan Bilgisayar Kararında[1] ele alındığını görüyoruz. Aynı konunun gündeme geldiği bir diğer Karar da gerekçeli kararı 05.02.2024 tarihinde yayımlanan WAHL Kararı[2]. Söz konusu Kararlarda, inceleme başladıktan sonra silindiği öne sürülen WhatsApp mesajının, teşebbüs çalışanı tarafından mı yoksa ilgili sohbette aktifleştirilmiş bulunan 24 saatlik süreli mesaj özelliği nedeniyle mi silindiği mercek altına alınmakta. Karar metinlerinden, teşebbüs çalışanına ait cep telefonundan elde edilen Whatsapp.log dosyası ile alakalı Bilişim Teknolojileri Dairesinden teknik görüş alındığı anlaşılmakta. İlgili log dosyalarından elde edilen bulgular neticesinde, mesaj silme işleminin süreli mesaj özelliğinden kaynaklanmadığı belirtilmekte. Peki nedir bu Whatsapp.log dosyası?
Whatsapp.log dosyası mesaj gönderme/alma, yedekleme, çağrılar, dosya paylaşımları, mesaj silme gibi çeşitli aktiviteleri kaydeden bir günlük dosyası. Kullanıcının uygulama üzerinde gerçekleştirdiği eylemler hakkında çok değerli bilgiler taşıyan bu dosya IOS ve Android işletim sistemlerine sahip cihazlarda şu konumlarda saklanmakta:
IOS: /private/var/mobile/Containers/Shared/AppGroup/[AppID]/Logs/WhatsApp_2
Android: /data/data/com.whatsapp/files/Logs
Bu dizinler altında son 5 güne ait log dosyasına erişmek mümkün. Whatsapp.log dosyasını, incelenecek mobil cihazdan elde edebilmek için adli bilişim yazılımı kullanılmaktadır. Android işletim sistemine sahip cihazlarda MSAB XRY yazılımının “application downgrade” yöntemi, IOS işletim sistemine sahip cihazlarda ise Oxygen Forensics Detective yazılımının “IOS agent” yöntemi ile bu log dosyası elde edilebilmektedir. Whastapp.log dosyası alındıktan sonra içeriğindeki veriler incelenerek kullanıcı tarafından mesaj ya da sohbet silme işlemi yapılıp yapılmadığı anlaşılabilmektedir.
Kurum uzmanlarının mesaj silme şüphesiyle Whatsapp.log dosyasını incelemeleri, daha önce de Kurul Kararlarına yansımıştı. LDR Turizm Kararında[3], kullanıcı tarafından gerçekleştirilen mesaj silme eyleminin Whatsapp.log dosyasına nasıl yansıdığına ilişkin bulgular paylaşılmakta.
Kullanıcı tarafından silinen mesajlara ilişkin log kayıtları Whatsapp.log dosyasında oluşurken, süreli mesaj silme özelliği nedeniyle otomatik olarak silinen mesajlar bu dosyada kayıt oluşturmamaktadır. Bu durumun Vatan Bilgisayar ve WAHL Karar metinlerine şu şekilde yansıdığını görüyoruz:
“Kurumun test telefonlarında; 24 saat süreli mesaj özelliği aktif edilerek ve manuel olarak silme işlemi yapılarak iki ayrı imaj alınmıştır. Alınan imajlar sonucunda elde edilen loglar karşılaştırılmıştır. Manuel olarak silinen mesajlarda silinme log kaydı oluşmuş ancak 24 saat özelliği aktif edilerek alınan imajın log kaydında herhangi bir silinme log kaydı oluşmamıştır.” İncelemelerde kullanılan tüm bu teknikler ve yazılımlar, Kurum uzmanlarının yetkinlik, eğitim ve deneyiminin ne kadar üst seviyede olduğunu ortaya koymakta. Dolayısıyla atılacak her adımda bunu aklımızın bir köşesinde bulundurmakta fayda var.
[1] Rekabet Kurulunun 28.04.2023 tarihli ve 23-19/363-125 sayılı kararı.
[2] Rekabet Kurulunun 11.5.2023 tarihli ve 23-21/410-140 sayılı kararı.
[3] Rekabet Kurulunun 30.06.2022 tarihli ve 22-29/476-191 sayılı kararı.
