(Dilerseniz bu yazıyı aşağıda podcast formatında dinleyebilirsiniz.)
(Barış Yüksel, Zeynep Yıldırım)
İngiltere Rekabet ve Piyasalar Otoritesi (Competition and Markets Authority – “CMA”) İcra Başkanı Sarah Cardell, 20 Kasım 2025’te Chatham House Rekabet Politikası Konferansı’nda Kurumun 2026-2029 stratejisini açıkladı[1].
Cardell konuşmasına net bir mesajla başladı:
“Bugünden aklınızda bir şey kalacaksa şu olsun: 2026–2029 stratejimiz gerçeklik, sorumluluk ve sonuçlar üzerine kurulu.”
Bu üç kelime yalnızca yeni stratejinin omurgası değil; aynı zamanda modern rekabet hukukunun yeni paradigmasını da özetliyor.
Ekonomik baskı, fırsatlar arasında yeni denge ve rekabet hukuku
İngiltere şu anda iki zıt gerçekliğin kesişme noktasında. Bir yanda ekonomik baskı. Hane halkları mali sıkıntı yaşıyor, firmalar belirsizlik ve hızlı değişimle mücadele ediyor, iş güveni ve kurumlara yönelik güven kırılgan. İngiltere’nin kritik altyapı ve kamu hizmetlerini yenilemesi, ekonomik güvenliğini ve küresel şoklara karşı direncini güçlendirmesi ve değişken jeopolitik ortamda yol alması gerekiyor.
Öte yanda ise bir fırsat penceresi var. Yeni teknolojiler sınırları genişletiyor, tüketicilerin parmaklarının ucunda her zamankinden daha fazla bilgi ve seçenek var, küresel yatırımcılar İngiltere’ye ilgi gösteriyor. Girişimci ruh hala canlı- sadece onu serbest bırakacak koşulları yaratmak gerekiyor.
İşte CMA’nın stratejisi bu iki gerçeklik arasındaki dengeyi kurmaya çalışıyor. Hükümetin önceliği net: ekonomik büyümeyi teşvik etmek, yaşam standartlarını yükseltmek ve daha iyi kamu hizmetlerinin kilidini açmak.
Burada kritik bir nokta var: rekabet politikası artık izole bir alan değil. İngiltere’nin ticaret, sanayi ve rekabet politikaları giderek daha fazla iç içe geçiyor. Bu, CMA’nın sadece rekabet kurallarını uygulamakla kalmayıp, aynı zamanda daha geniş ekonomi politikasının bir parçası olarak hareket etmesi gerektiği anlamına geliyor.
Sorumluluk: CMA’nın üzerine düşeni yapma zamanı
CMA’ya göre, daha dirençli ve dinamik bir ekonomi inşa etmeye yardımcı olmak, kurumun sorumluluğu. Bu sorumluluk, önümüzdeki üç yılın stratejik temelini oluşturuyor.
Kurumun temel yetkisi değişmedi – rekabeti teşvik etmek ve tüketicileri korumak. Ancak bu yetkilerin kullanılış biçimi değişiyor. Artık amaç sadece rekabeti korumak değil, ekonomik büyümeyi yönlendirmek ve hane halkı refahını iyileştirmek.
Bunun için nasıl bir yaklaşım gerekiyor? CMA’nın formülü şöyle: Cesur olmak ama dogmatik olmamak, titiz olmak ama katı olmamak, sürekliliği değişimle birleştirmek ve sonuçlara odaklanmak.
2026-2029 stratejisinin beş temel hedefi
CMA’nın stratejisi beş temel hedef üzerine kurulu[2]. Bunlardan bazıları tanıdık gelecek, diğerleri ise süreklilik ve değişimin bir kombinasyonu olarak önemli değişimlere işaret ediyor.
1. Rekabeti savunmak, iş birliklerini desteklemek
CMA, İngiltere ekonomisinde etkin rekabetin güçlü bir savunucusu olmaya devam edecek. Ancak burada önemli bir vurgu var: etkin rekabet, teşebbüsler arası iş birliğini dışlamıyor. Tam tersine, CMA firmaların ölçeklenmesine, yatırım güvence altına almasına, yenilikçi atılımlar yapmasına yardımcı olabilecek meşru, büyüme yanlısı iş birliklerini mümkün kılmak için eylemlerini artıracak.
Birleşmeler konusunda da rekabet endişesi yaratmayan birleşmelerin büyük çoğunluğu koşulsuz olarak veya etkili çözüm yollarıyla onaylanmalı. CMA, bu doğrultuda yeni yılda birleşme değerlendirmelerinde etkinlik analizlerine ilişkin yaklaşımını gözden geçirecek.
2. Tüketicileri savunmak ve korumak
Tüketicileri savunmak, CMA’nın yaptığı her şeyin merkezinde. Dijital Piyasalar, Rekabet ve Tüketiciler Yasası (DMCCA) kapsamında tanıtılan geliştirilmiş tüketici koruma rejimi, İngiltere’de tüketici haklarının korunma biçiminde temel bir değişimi temsil ediyor[3]. CMA’nın stratejisi açık; erken dönemde rehberlik ve proaktif katılım yoluyla işletmelerin yeni kurallara uyum sağlamasına yardımcı olmak.
İşletmelerin yasalara uymasını desteklemenin yanı sıra, insanlar için gerçekten önemli olan alanlarda sert yaptırım uygulamak, yeni rejimin tüketiciler ve adil ticaret yapan işletmeler için değerini maksimize etmenin reçetesi.
3. Danışmanlık rolünü güçlendirmek
Burada önemli bir vites değişimi var. CMA, geçen yıl boyunca hükümet ve kamu otoritelerine tavsiye ve öneriler yoluyla rekabetin gelişmesine destek oldu. Önümüzdeki üç yıl boyunca bu rol daha da güçlenecek.
Kamu alımları bu duruma mükemmel bir örnek, İngiltere’de vergi mükelleflerine yılda 385 milyar sterline mal oluyor, ancak ihale manipülasyonu fiyatları %20 veya daha fazla şişirebiliyor. CMA, bu tip uygulamaları engellemek ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamak için ihale verilerini tarayarak olası rekabet ihlallerini tespit edecek araçlar geliştirdi.
4. İş güvenini ve yatırım çekme kapasitesini artırmak
Küresel sermaye ve yetenek hareketliliğinin yüksek olduğu bir dünyada yaşıyoruz. İngiltere’nin büyüme için ihtiyaç duyduğu yatırımı çekebilmesi, güçlü bir düzenleyici ortam gerektiriyor. CMA’nın hedefi iş güvenini artırmak ve yatırımcılar için çekici bir düzenleyici çerçeve oluşturmak.
Burada önemli bir nokta var; bu hedef, daha gevşek bir uygulama anlamına gelmiyor. Ancak stratejinin başarıya ulaşması için, rejimlere yönelik temel düzeyde bir iş ve yatırımcı güveni şart.
5. İngiltere için somut faydalar sağlamaya odaklanmak
Beşinci ve son hedef, diğer dört hedefi bir araya getiren bir çatı görevi görüyor. Tüm çalışmalarda İngiltere için somut faydalar sağlamaya odaklanmak. Bu kapsamda İngiltere’nin ekonomisi, vatandaşları ve işletmeleri için en büyük olumlu etkiyi sağlayan piyasalara ve konulara bilinçli olarak öncelik vermek, başka bir deyişle, kaynakları en çok fark yaratacağı alanlara yönlendirmek gerekiyor.
Stratejinin beklenen sonuçları
Stratejik hedeflerin tüm çalışmalara uygulanmasıyla, CMA karşılıklı olarak birbirini güçlendiren bir dizi sonuca katkıda bulunacak: dinamik, rekabetçi piyasaların yatırımı, inovasyonu ve büyümeyi yönlendirmesi; stratejik olarak önemli piyasaların ve ölçeklenen işletmelerin gelişmesi; özellikle temel piyasalarda daha düşük fiyatlar ve daha adil sonuçların hane halkı bütçeleri üzerindeki yükü hafifletmesi; tüketicilerin istismar korkusu olmadan piyasalara güvenle katılabilmesi; adil ticaret yapan işletmelerin eşit rekabet ortamında rekabet edebilmesi; ve uzman tavsiye ve önerilerin büyümeyi destekleyen, tüketicileri destekleyen ve kamu hizmetlerinde paranın karşılığını güvence altına alan rekabet yanlısı politikaları şekillendirmesi.
Her şeyden önemlisi, CMA bu stratejinin başarısından sorumlu olmalı. Bu nedenle, yeni bir KPI paketi geliştirilmekte, yeni paydaş anketleri başlatılmakta ve gelişen çalışma portföyünün tam kapsamını ve etkisini daha iyi yansıtmak için yerleşik Etki Değerlendirme metodolojisi güncellenmekte.
Sonuç: gerçeklik, sorumluluk ve sonuçlar
CMA’nın 2026-2029 stratejisi, rekabet hukukunun geleceğine dair önemli ipuçları veriyor. “Gerçeklik, sorumluluk ve sonuçlar” üçlüsü, modern rekabet otoritelerinin nasıl çalışması gerektiğinin bir manifestosu gibi.
Gerçeklik: Ekonomik zorlukları ve fırsatları olduğu gibi görmek, ideolojik yaklaşımlardan kaçınmak.
Sorumluluk: Rekabet hukukunun ekonomik büyümeye katkısını kabul etmek ve bu sorumluluğu üstlenmek.
Sonuçlar: Geleneksel uygulamalara değil, somut çıktılara odaklanmak; prosedürden çok etkiyi önceliklendirmek.
Bu yaklaşım, küresel rekabet hukuku uygulamalarında yeni bir dönemin habercisi olabilir. Rekabet otoritelerinin sadece piyasa başarısızlıklarını düzeltmekle kalmayıp, aynı zamanda ekonomik büyümenin aktif mimarları olarak rol üstlenmeleri, rekabet hukukunun geleceğini şekillendirecek gibi görünüyor. Esasen ülkemizde de Rekabet Kurumu’nun benzer bir bilinçle hareket ettiğini ve rekabet hukukunu Türkiye’nin ekonomik hedeflerine ulaşması için önemli bir araç haline getirecek adımlar attığını söylemek mümkün.
Günümüzde, rekabet hukuku, ekonomi politikalarının desteklenmesi, piyasaların ülkelerin stratejik hedeflerine uyumlu biçimde şekillendirilmesi hem tüketicilerin hem de ekonomik anlamda dezavantajlı olan bazı piyasa aktörlerinin korunması için giderek daha önemli bir rol oynamaya başladı. Bununla birlikte, rekabet hukukunun sonuçları prosedürlerin önüne koyan bu yaklaşımının teşebbüsler nezdinde bazı belirsizlikler yaratabileceği ve bunun ülkeler için kritik önemi haiz olan yatırım motivasyonlarını azaltabileceği de gözden kaçırılmamalı. Karar ve uygulamalarında bu dengeyi gözetmek durumunda olan rekabet otoriteleri ciddi bir sorumluluk almış durumda ve bu görevin layıkıyla yerine getirildiğinin temin edilmesi için rekabet hukuku uygulamalarının pratik sonuçlarının yakından gözlemlenmesi ve somut kriterlere dayalı olarak ölçümlenmesi büyük önem arz ediyor. Bu anlamda CMA stratejisinin önemli bir kaynak teşkil ettiği söylenebilir.
[1]Bknz. Promoting competition and protecting consumers to drive growth and improve household prosperity – GOV.UK
[2] Bknz. CMA Strategy 2026 to 2029 – GOV.UK
[3] Bknz. CMA to boost consumer and business confidence as new consumer protection regime comes into force – GOV.UK
