Silikon Vadisi ile Avrupa Birliği Komisyonu (“Komisyon”) arasındaki ilişki, giderek soğuk savaşı andıran bir hal alıyor. Bir tarafta start-up’ların “big tech” olarak adlandırılan dev şirketlere dönüşmemesinden yakınan Avrupalılar, diğer tarafta ise regülasyonlar ve soruşturmalarla köşeye sıkıştırılan GAFAM (Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) var.
Peki, okyanusun iki yakasında yaşanan siyasi değişimler bu ilişkiyi nasıl şekillendirecek? The Economist’in[1] gündemine taşıdığı bu soru, “détente” (yumuşama dönemi) kavramı çerçevesinde ele alınıyor. Ancak, böyle bir yumuşamanın yakın gelecekte mümkün olup olmadığı belirsiz. Gelin, bu yazımızda The Economist’in dikkat çektiği konuya biraz daha yakından bakalım
Avrupa’yı yeni bir Komisyon bekliyor…
Hatırlayacağınız üzere, AB Komisyonu Başkanlığı’na yeniden seçilen Alman siyasetçi Ursula von der Leyen, gelecek beş yıllık dönemde görev alacak Komisyon üyelerini geçtiğimiz aylarda duyurmuştu. 1 Aralık itibarıyla Avrupa Parlamentosu’ndan güvenoyu alan yeni Komisyon görevine başladı. Bu değişiklikle birlikte bazı önemli pozisyonlarda da yenilikler oldu. Örneğin, Margaret Vestager’in yerine Teresa Ribera[2] geçti, Henna Virkunen ise “Teknolojik Bağımsızlık, Güvenlik ve Demokrasi”den sorumlu başkan yardımcısı olarak atandı.
Eski Komisyon ile GAFAM arasındaki gerilim, çeşitli dayanaklara dayanıyordu. Amazon’un iRobot’u satın almasının engellenmesi gibi birçok devralma Avrupa’da incelemeye alınmış ve büyük teknoloji şirketleri soruşturmaların merkezinde yer almıştı. Bunun yanında, Digital Services Act (DSA), Digital Markets Act (DMA) ve Artificial Intelligence Act gibi düzenlemelerle GAFAM’ın hareket alanı ciddi şekilde kısıtlanmıştı.
Yeni Komisyon’dan da benzer bir yaklaşım bekleniyor. Önümüzdeki beş yıl boyunca bu düzenlemelere uyum denetiminin devam etmesi muhtemel. Bununla birlikte, Ursula von der Leyen’in Eylül 2024’te Avrupa’nın rekabetçi gücünü artırmaya yönelik bir rapor hazırlaması için Mario Draghi’yi görevlendirdiğini hatırlamakta fayda var. Draghi, Avrupa’daki dijital dönüşümün hızlanması gerektiğini vurgulamış ve bunu ekonomik büyüme ile ilişkilendirmişti[3].
Bu bağlamda, Yeni Komisyon’un bürokrasiyi azaltarak GAFAM’ı memnun edecek adımlar atabileceği ve Avrupalı start-up’ların dijital altyapılara erişimini daha fazla destekleyeceği bir geleceğin mümkün olabileceği konuşuluyor[4].
Trump geri döndü…
ABD’deki siyasi dengeler de Avrupa ile ilişkileri etkileyecek gibi görünüyor.
5 Kasım’daki seçimlerde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı Donald Trump, gerekli delege sayısını aşarak ikinci kez başkan seçildi. Bu durum, Avrupa’nın geçtiğimiz yıllarda izlediği sert politikanın devam edip etmeyeceği sorusunu gündeme getiriyor.
Biden yönetimi, Avrupalıların Silikon Vadisi’ne karşı ihtiyatlı yaklaşımını paylaşan işbirlikçi bir politika izliyordu. Ancak Trump, bu politikadan oldukça uzak bir duruş sergiliyor. Seçim döneminde Avrupa düzenlemelerine karşı ticaret önlemlerini devreye sokacağına dair sinyaller vermişti. Örneğin, Trump, kampanya sırasında en sevdiği kelimenin “tarife” [5] olduğunu söyleyerek ithalatta ciddi gümrük vergisi artışlarını planladığını ifade etmişti. Trump’ın ilk döneminde dijital hizmet vergisine karşılık Fransız mallarına gümrük vergisi uygulamayı önerdiğini ve sonrasında ateşkes ilan edildiğini hatırlıyoruz. Ancak bu dönemde daha agresif bir yaklaşım sergilemesi olası görünüyor.
Détente Mümkün Mü?
Avrupa’da Yeni Komisyon’un göreve başlaması, ABD’de Trump’ın yeniden başkan seçilmesi ve Elon Musk’ın X platformuna yönelik alınacak karar[6], GAFAM için yeni dönemin dinamiklerini belirleyecek.
Bu gelişmeler ışığında, Silikon Vadisi ile Avrupa arasında yumuşama dönemine girilmesi mümkün mü? Yeni düzenlemeler ve siyasi değişimler göz önüne alındığında, bu sorunun cevabını önümüzdeki dönemde alacağız.
[1] https://www.economist.com/business/2024/12/05/will-europe-ease-up-on-big-tech
[2] https://itif.org/publications/2024/11/01/who-is-the-new-vestager-eu-names-teresa-ribera-as-competition-commissioner/
[3] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_24_4601
[4] https://commission.europa.eu/about/commission-2024-2029_en
[5] https://www.bruegel.org/policy-brief/how-european-union-should-respond-trumps-tariffs
[6] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_3761
